آکنه، با نام علمی Acne vulgaris، یکی از شایع‌ترین بیماری‌های پوستی است که بیشتر نوجوانان و جوانان آن را تجربه می‌کنند، اما ممکن است در هر سنی رخ دهد. آکنه معمولاً در مناطقی از بدن که غدد چربی فعال دارند، مانند صورت، سینه، شانه‌ها و قسمت بالایی بازوها ظاهر می‌شود.
آکنه زمانی ایجاد می‌شود که فولیکول‌های مو مسدود شده و درون آن‌ها تجمع چربی (سبوم)، سلول‌های مرده و گاهی باکتری رخ می‌دهد. نتیجه این انسداد، شکل‌گیری ضایعاتی از جمله جوش‌های سرسفید، جوش‌های سرسیاه، پاپول‌ها، پاسچول‌ها، کیست‌ها و ندول‌ها است. بسته به نوع و شدت این ضایعات، درمان و مراقبت‌های مورد نیاز متفاوت خواهد بود.
اغلب افراد این دو را با هم اشتباه می‌گیرند. آکنه یک بیماری پوستی مزمن است، در حالی که جوش یکی از علائم آن محسوب می‌شود. هر جوشی آکنه نیست، اما بیشتر آکنه‌ها با جوش‌های مختلف همراه هستند. جوش‌ها ممکن است به‌صورت موقت ظاهر شده و خودبه‌خود برطرف شوند، اما آکنه معمولاً گسترده، مزمن و همراه با التهاب است و ممکن است جای زخم برجای بگذارد. بنابراین، آکنه نیازمند درمان تخصصی است، در حالی که جوش‌های موقت معمولاً بدون درمان خاص از بین می‌روند.
مطالعه بیشتر: فرق آکنه و جوش چیست؟
آکنه با طیف گسترده‌ای از نشانه‌ها ظاهر می‌شود که عبارت‌اند از:
علاوه بر این، کیست‌ها و ندول‌ها، به دلیل عمیق بودن، درمان طولانی‌تری نیاز دارند و ممکن است پس از بهبود، لکه یا اسکار روی پوست باقی بگذارند.
ایجاد آکنه به عوامل متعددی وابسته است که می‌توان آن‌ها را به چند گروه اصلی تقسیم کرد:
۱. فعالیت هورمونی: دوران بلوغ، بارداری و تغییرات هورمونی در زنان، فعالیت غدد چربی را افزایش می‌دهد. تستوسترون به‌ویژه در نوجوانان باعث تولید بیشتر سبوم شده و زمینه‌ساز آکنه می‌شود. در زنان، اختلالات هورمونی می‌تواند با عوارضی مانند هیرسوتیسم، پریودهای نامنظم و سندرم تخمدان پلی‌کیستیک همراه باشد.
۲. استرس و سبک زندگی: استرس مزمن می‌تواند با افزایش فعالیت غدد چربی و تولید مواد سمی، شدت آکنه را تشدید کند. همچنین، سبک زندگی ناسالم شامل کم‌خوابی، تغذیه نامناسب و ورزش نکردن نیز نقش مهمی در بروز آکنه دارد.
۳. ژنتیک: افرادی که والدین یا بستگان نزدیک آن‌ها دچار آکنه هستند، احتمالاً به دلیل عوامل ژنتیکی مستعد ابتلا به این بیماری می‌شوند. مطالعات نشان داده‌اند که افزایش فعالیت غدد چربی ممکن است از طریق کروموزوم‌ها به نسل بعد منتقل شود.
۴. داروها: برخی داروها مانند استروئیدها، لیتیوم و داروهای ضدصرع می‌توانند تولید سبوم را افزایش داده و آکنه ایجاد کنند. مصرف این داروها باید با نظر پزشک صورت گیرد.
۵. محصولات مراقبتی: استفاده از کرم‌ها و لوازم آرایشی با پایه روغنی یا مرطوب‌کننده‌های سنگین می‌تواند منافذ پوست را مسدود کرده و زمینه‌ساز آکنه شود. محصولات مراقبت از مو نیز در صورت چرب بودن، می‌توانند به ایجاد جوش کمک کنند.
۶. عوامل محیطی و تغذیه‌ای: نور خورشید، باد، مصرف غذاهای چرب و ادویه‌دار و الکل، می‌توانند آکنه روزاسه یا آکنه بزرگسالی را تشدید کنند. همچنین تغذیه نامناسب شامل مصرف شکلات، شیرینی‌ها، فست‌فود و لبنیات پرچرب با افزایش تولید سبوم مرتبط است.
آکنه بر اساس شدت، ظاهر و محل بروز به چند نوع تقسیم می‌شود:
تشخیص دقیق نوع آکنه نقش مهمی در انتخاب درمان دارد. درمان‌ها بر اساس شدت آکنه به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
۱. مراقبت‌های خانگی
۲. درمان‌های طب سنتی
۳. درمان دارویی
داروها باید با نسخه پزشک مصرف شوند و شامل موارد زیر هستند:
همچنین برای جای جوش و اسکارهای پوستی ممکن است داروهای موضعی مخصوص یا درمان‌های تخصصی توسط پزشک تجویز شود.
تغذیه مناسب می‌تواند به کنترل آکنه کمک کند، به ویژه در بلندمدت:
اگرچه اصلاح تغذیه جای درمان دارویی را نمی‌گیرد، اما مکمل‌های تغذیه‌ای می‌توانند در روند بهبود آکنه خفیف مؤثر باشند.
رعایت نکات زیر می‌تواند احتمال بروز آکنه را کاهش دهد:
با استمرار در این روش‌ها، می‌توان از شکل‌گیری آکنه جلوگیری یا شدت آن را کاهش داد.
