شاید کمتر کسی به این واژه برخورد کرده یا آنکه اطلاعات کافی در مورد آن داشته باشد. آشنایی با مفهوم سبوم به چه دردی می‌خورد؟ آیا شناخت ایم مفهوم، به ما در حفظ زیبایی مو کمک می‌کند؟
فهرست مطالب
|
|
 |
سبوم یا سبیوم پوست چیست؟
سبوم یا سبیوم (Sebum) در واقع یک چربی کاملا طبیعی پوست است که روی پوست سر و صورت وجود دارد. وظیفه اصلی این چربی که توسط غدد پوستی تولید می‌شود، جلوگیری از خشک شدن پوست است.
غده‌هایی به نام سباسه(Sebaceous glands) تولید کننده سبوم هستند. این غده‌ها که در زیر پوست سر و صورت ما قرار دارند به عنوان غدد برون‌ریز نیز شناخته می‌شوند. این غدد ترشحات خود را به سطح پوست، به ویژه صورت و کف سر، منتقل می‌کنند.
سلول‌های سبوم یا ترشحات این غده‌ها، به صورت لایه‌ای تشکیل می‌شوند که هر لایه به طور مداوم به لایه بالاتری می‌رود و سطح پوست را پوشانده و حفاظت می‌کند. این لایه نازک، مانند یک حاشیه محافظ از جنس چربی، مزایای زیادی را برای پوست ایجاد می‌کند البته اگر به میزان کافی باشد.
سبوم چه وظایفی دارد؟
وظایف سبوم در پوست شامل موارد زیر می‌شوند:
رطوبت رسانی به پوست: سبوم با تشکیل لایه‌هایی از روغن بر روی سطح پوست، به حفظ رطوبت پوست کمک می‌کند.
حتماً می‌دانیم که رطوبت کافی باعث ساده‌تر شدن فرآیند آبرسانی پوست می‌شود و نیاز کمتری به استفاده از محصولات آبرسان و رطوبت‌رسان خواهیم داشت. این نکته می‌تواند خواص کشسانی پوست را حفظ کرده و از علائم پیری پوست جلوگیری نماید.
حفاظت از پوست: لایه روغنی که سبوم ایجاد می‌کند، به عنوان یک حاشیه حفاظتی بر روی پوست عمل می‌کند و از ورود میکروب‌ها و مواد خارجی جلوگیری می‌کند.
یکی از عوامل اصلی افزایش خطر ابتلا به سرطان، قرار گرفتن در معرض رادیکال‌های آزاد است. اگر تراز چربی در پوست کنترل شده و فعالیت سلول‌های سبوم مناسب باشد، پوست به خوبی در مقابل این رادیکال‌ها مقاومت خواهد نمود.
این مهم به این صورت انجام می‌شود که آنتی‌اکسیدان‌های طبیعی پوست توسط سلول‌های سبوم به سطح پوست منتقل می‌شوند و همان لایه محافظی که پیشتر گفته شد، را تشکیل می‌دهند.
حفظ انعطاف پوست: سبوم به عنوان یک عامل مهم در حفظ انعطاف و لطافت پوست نقش دارد.
حفظ سلامت موهای پوست: سبوم در مواردی نقشی در حفظ سلامت و لطافت موهای پوست دارد.
عوامل تاثیرگذار بر میزان سبوم
سن و سال: تولید سبوم در دوران نوجوانی معمولاً بیشتر است و با پیری می‌تواند کمی کاهش یابد. اما در برخی افراد، ممکن است در سنین بالاتر نیز تولید سبوم بالا باقی بماند.
موقعیت شغلی: شغل‌هایی که نیاز به تماس مداوم با آلودگی یا مواد شیمیایی دارند ممکن است به افزایش تولید سبوم منجر شوند.
استرس: اضطراب و استرس می‌تواند به افزایش تولید چربی پوست منجر شود. هورمون‌های استرس می‌توانند تولید سبوم را تسریع کنند.
آرامش: آرامش و استراحت به کاهش تولید سبوم کمک می‌کنند. در شرایط استرس زیاد، ترشح هورمون‌های استرس می‌تواند به افزایش سبوم منجر شود.
جنسیت: تولید سبوم نسبت به جنسیت نیز متفاوت است. در بسیاری از موارد، مردان ممکن است دارای تولید بیشتر سبوم باشند.
مضرات سبوم بیش از اندازه
افزایش سبیوم به طور معمول نقش مهمی در حفظ سلامت پوست ایفا می‌کند، اما در مواردی این افزایش می‌تواند به مشکلاتی نیز منجر شود. مضرات افزایش سبوم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
جوش و آکنه: افزایش تولید سبوم می‌تواند به افزایش احتمال جوش و آکنه منجر شود. سبوم اضافی باعث بسته شدن منافذ گل‌چه‌های چربی می‌شود و باعث ایجاد آکنه‌ها می‌شود.
پوست چرب: افزایش سبوم ممکن است باعث ایجاد پوست چرب شود که به ویژه بر روی صورت مشاهده می‌شود. این وضعیت می‌تواند باعث ایجاد لکه‌های چرب، درخشانی غیرمطلوب و افزایش احتمال جوش‌ها شود.
التهاب پوست: افزایش سبوم ممکن است باعث التهاب پوست شود، که به عنوان پاسخ به عوامل مختلف مانند عفونت‌ها یا تحریکات خارجی ایجاد می‌شود.
بوی نامطبوع: سبوم به تنهایی بوی نامطبوعی ندارد، اما وقتی با باکتری‌های موجود در پوست ترکیب می‌شود، ممکن است بوهای نامطبوعی ایجاد شود.
کنترل میزان سبوم
کنترل میزان سبوم و مراقبت از پوست به طور کلی می‌تواند به بهبود وضعیت پوست و جلوگیری از مشکلاتی نظیر جوش، آکنه، و پوست چرب کمک کند. در زیر چند راهنمایی برای کنترل میزان سبوم آورده شده است:
شستشوی منظم: شستشو پوست با استفاده از محصولات مناسب مخصوصاً شامپوی سر منطبق بر نیاز و نوع پوست شما می‌تواند به کاهش تراکم سبوم و پاکسازی منافذ گل‌چه‌های چربی کمک کند. انتخاب محصولات غیرحاوی چربی و ملایم، برای پوست مهم است.
استفاده از محصولات تنظیم کننده چربی: استفاده از محصولاتی که به تنظیم تراز چربی پوست کمک می‌کنند، مانند لوسیون‌ها یا کرم‌های ضد چربی، می‌تواند مفید باشد.
استفاده از ترکیبات آنتی‌اکسیدان: محصولات حاوی ترکیبات آنتی‌اکسیدان می‌توانند به کاهش التهابات پوست و مقابله با آسیب‌های احتمالی ناشی از رادیکال‌های آزاد کمک کنند.
مراقبت از تغذیه: تغذیه سالم و متنوع باعث بهبود وضعیت پوست می‌شود. مصرف آب کافی و مواد غذایی حاوی ویتامین A و E می‌تواند به سلامت پوست کمک کند.
قرص‌های کاهش سبوم: برخی از محصولات حاوی عناصر مانند روغن‌های امگا-3، روغن‌های گیاهی، و ویتامین A می‌توانند به کنترل تولید سبوم کمک کنند. استفاده از این محصولات به صورت داخلی ممکن است تأثیر مثبتی بر پوست داشته باشد. به طور مشخص امگا-3 با کنترل لوکوترین سبوم را نیز کاهش می‌دهد.
استفاده از ماسک‌های مناسب: ماسک‌های خاک رس، عسل و روغن نارگیل، ماسک عسل و گلابی و ماسک سرکه سیب در کنترل سبوم یا عوارض ناشی از افزایش آن، مفید هستند.
ورزش منظم: ورزش به بهبود گردش خون و تنظیم هورمون‌ها کمک کرده و برای سلامتی پوست مفید است. در این صورت می‌توان گفت ورزش منظم ترشح چربی پوست را تنظیم می‌کند که سبوم نیز از آن مستثنا نیست. تمرین منظم تعادل هورمونی ایجاد می‌کند و ترشح چربی پوست را کاهش می‌دهد که در نتیجه‌ی آن، با مشکلاتی مانند جوش کمتر مواجه می‌شویم.
استفاده از آنتی بیوتیک‌ها موضعی: در برخی موارد از محصولات حاوی آنتی بیوتیک‌ها برای کاهش باکتری‌های موجود بر روی پوست استفاده می‌شوند تا احتمال جوش‌ها و التهابات را کاهش دهند.
رتینوئیدها: استفاده از محصولات حاوی رتینوئیدها مانند رتینوئین، ترتینوئین، و آداپالن به تسریع فرآیند تجدید سلولی و کاهش تولید سبوم کمک می‌کند.
هورمون درمانی: در برخی موارد خاص، درمان‌های هورمونی ممکن است برای تنظیم هورمون‌ها و کاهش تولید سبوم مفید باشد.
لایه‌برداری شیمیایی: اجرای لایه‌برداری شیمیایی تحت نظر متخصص می‌تواند به تجدید حیات سلول‌ها و کاهش تراکم سبوم کمک کند.
قبل از هر تصمیمی درباره استفاده از هر روش، بهتر است با متخصص پوست مشورت کنید تا راهنمایی دقیق‌تری در خصوص وضعیت پوست شما دریافت کنید. هر فردی نیازهای مختلفی دارد و بهتر است روی راهکارهایی که به نظر متخصص شما مناسب است تمرکز کنید.
چگونه می‌توان سبوم اضافی پوست سر را از بین برد؟
شستشوی منظم موها
برای جلوگیری از تجمع سبوم روی پوست سر، توصیه می‌شود که موهای خود را حداقل سه بار در هفته بشویید. شستشوی منظم به حذف رسوبات چربی و جلوگیری از تجمع چربی کمک می‌کند. اگر پوست سرتان بیش از حد چرب است، بهتر است موهایتان را هر روز با یک شامپوی ملایم شستشو دهید تا چربی‌ها و آلودگی‌های انباشته شده از روز قبل پاک شود. افرادی که موهای خشک دارند، می‌توانند شستشوی خود را به دو بار در هفته کاهش دهند تا موهایشان از خشکی بیشتر محافظت شود.
انتخاب شامپوی مناسب
انتخاب شامپوی مناسب برای نوع موهای شما از اهمیت زیادی برخوردار است. شامپوها با تمیز کردن مو و پوست سر، مانع از تجمع کثیفی و چربی می‌شوند. برای افرادی که موهای چرب دارند، استفاده از شامپوهایی که مخصوص تنظیم چربی و کنترل تولید سبوم هستند، به شدت توصیه می‌شود. این نوع شامپوها به کاهش چربی اضافی و حفظ تعادل طبیعی پوست سر کمک می‌کنند.
استفاده هوشمندانه از نرم کننده
نرم کننده‌ها برای حفظ رطوبت و جلوگیری از خشکی مو مؤثر هستند، اما اگر موهای شما چرب است، ممکن است نیازی به استفاده از نرم کننده نداشته باشید، چرا که سبوم طبیعی موهایتان را مرطوب نگه می‌دارد. در صورتی که قصد دارید از نرم کننده استفاده کنید، بهتر است نرم کننده‌ای با فرمول سبک و مخصوص موهای چرب را انتخاب کنید تا از تجمع بیشتر چربی جلوگیری شود.
استفاده از لایه‌بردار یا اسکراب پوست سر
یکی از روش‌های مؤثر برای پاکسازی سبوم اضافی از پوست سر، استفاده از لایه‌بردار یا اسکراب‌های مخصوص پوست سر است. لایه‌برداری پوست، چه در صورت و چه در پوست سر، باعث حذف سلول‌های مرده و تجمع چربی می‌شود. استفاده منظم از این محصولات کمک می‌کند که پوست سر سالم‌تر بماند و از ایجاد شوره سر نیز جلوگیری کند. این روش، بخشی از مراقبت‌های پوستی رایج در کشورهای آسیای شرقی مانند کره است و به سلامت و زیبایی موهای شما کمک می‌کند.
درمان عدم تعادل ترشح چربی پوست
برای درمان مشکل عدم تعادل ترشح چربی پوست، چندین روش حرفه‌ای و خانگی وجود دارد که می‌تواند به کنترل این مشکل کمک کند. یکی از روش‌های رایج در درمان عدم تعادل چربی، استفاده از داروهای تجویزی است. گاهی اوقات پزشکان در موارد شدید داروهایی نظیر «روآکوتان» تجویز می‌کنند. این دارو با کاهش تولید و ترشح چربی پوست و همچنین کنترل تولید کراتین در بدن، به کاهش چربی‌های اضافی کمک می‌کند. از آنجا که این دارو موجب خشکی شدید پوست می‌شود، هم‌زمان با مصرف آن باید از مرطوب‌کننده‌های مناسب استفاده کنید تا از خشکی بیش از حد پوست جلوگیری شود.
کنترل چربی با رژیم غذایی
تغذیه نقش مهمی در کنترل و تعادل تولید چربی پوست دارد. رژیم غذایی مناسب می‌تواند به کاهش تولید سبوم (چربی طبیعی پوست) کمک کند. برای مثال، مصرف کمتر شکر و چربی‌های ناسالم می‌تواند به کنترل چربی پوست کمک کند، چرا که این مواد غذایی باعث افزایش تولید چربی پوست می‌شوند.
یک رژیم غذایی متعادل شامل میوه‌ها و سبزیجات، می‌تواند مواد مغذی لازم را برای پوست شما فراهم کند. در عین حال، محصولات حیوانی باید به میزان معتدل مصرف شوند، زیرا حاوی مقادیر زیادی اسیدهای چرب اشباع هستند که ممکن است تولید چربی را افزایش دهند. همچنین، مصرف غذاهای غنی از ویتامین A مانند جگر، ماهی، هویج، اسفناج، و بروکلی، به بهبود کیفیت پوست کمک می‌کند. علاوه بر این، مواد غذایی حاوی روی، نظیر تخمه آفتابگردان، سبوس گندم، بادام هندی، و پنیر، به کاهش تولید چربی پوست کمک می‌کنند.
درمان‌های خانگی برای کاهش چربی پوست
علاوه بر تغذیه مناسب، استفاده از ماسک‌ها و روش‌های خانگی نیز می‌تواند به تعادل چربی پوست کمک کند. این روش‌ها ساده و مؤثر هستند و می‌توانند به کنترل چربی اضافی پوست کمک کنند. در ادامه به معرفی چند ماسک خانگی موثر برای پوست چرب می‌پردازیم:
ماسک خانگی آب خیار و زرده تخم‌مرغ
برای تهیه این ماسک، یک خیار تازه را ورقه کنید و در آب قرار دهید. سپس مقداری از آب خیار را با زرده تخم‌مرغ ترکیب کرده و به آرامی روی پوست صورت خود ماساژ دهید. این ماسک می‌تواند به تعادل چربی پوست کمک کند.
ماسک خمیر سبوس بادام
برای تهیه این ماسک، یک فنجان سبوس بادام را با 250 میلی‌لیتر شیر و 15 میلی‌لیتر روغن بادام مخلوط کنید تا خمیری صاف به دست آید. این خمیر را به صورت بمالید و با حرکات دایره‌ای ملایم ماساژ دهید. این ماسک به تقویت پوست و کاهش چربی اضافی آن کمک می‌کند.
ماسک دوغ و لیمو
مقداری دوغ را با آب لیمو ترکیب کنید و روی پوست تمیز خود بمالید. این ماسک به تعادل تولید چربی در پوست کمک کرده و از براقیت بیش از حد پوست جلوگیری می‌کند.
حمام بخار با بابونه
حمام بخار یکی از روش‌های مؤثر برای تمیز کردن منافذ پوست است. برای این کار، 1.5 لیتر آب را بجوشانید و دو قاشق غذاخوری بابونه یا گل همیشه بهار به آن اضافه کنید. به مدت 10 دقیقه بگذارید آب بجوشد و سپس صورت خود را به آرامی در معرض بخار قرار دهید. این روش به پاکسازی عمقی منافذ پوست و کاهش چربی کمک می‌کند. درمان عدم تعادل ترشح چربی پوست
تعادل در تولید چربی پوست نیازمند ترکیبی از مراقبت‌های حرفه‌ای، تغذیه مناسب و درمان‌های خانگی است. مصرف داروهایی مانند روآکوتان در موارد شدید، به کنترل ترشح چربی کمک می‌کند، اما باید همراه با استفاده از مرطوب‌کننده‌ها باشد. در کنار آن، رژیم غذایی سالم شامل میوه‌ها، سبزیجات و مواد غذایی حاوی ویتامین A و روی می‌تواند به کنترل طبیعی چربی پوست کمک کند. همچنین، استفاده از ماسک‌های خانگی و روش‌هایی نظیر حمام بخار، می‌تواند به پاکسازی پوست و کاهش چربی اضافی کمک کند.
چگونه سبوم اضافی روی بینی را از بین ببریم؟
پوست صورت، به‌ویژه در قسمت بینی، یکی از مناطقی است که غدد چربی بسیاری دارد و به همین دلیل بیشترین میزان سبوم در این قسمت ترشح می‌شود. بینی همچنین یکی از مناطق تجمع عرق است و این دو عامل باعث می‌شوند بینی بیشتر از سایر بخش‌های صورت چرب شود. در ادامه، به برخی از روش‌های موثر برای کاهش و کنترل چربی بینی اشاره می‌کنیم:
۱. استفاده از مرطوب‌کننده مناسب
حتی اگر پوست چربی دارید، استفاده از مرطوب‌کننده نباید فراموش شود. وقتی پوست شما خشک می‌شود، بدن برای جبران کمبود رطوبت، تولید چربی را افزایش می‌دهد. بنابراین، اگر مرطوب‌کننده استفاده نکنید، پوست بینی چرب‌تر می‌شود. توصیه می‌شود مرطوب‌کننده‌ای انتخاب کنید که مخصوص پوست چرب یا مختلط باشد. این نوع مرطوب‌کننده‌ها معمولاً سبک‌تر هستند و چربی بیشتری به پوست اضافه نمی‌کنند.
در انتخاب مرطوب‌کننده، مشورت با متخصص پوست مفید است، زیرا او می‌تواند بهترین نوع مرطوب‌کننده را با توجه به نیازهای خاص پوست شما توصیه کند. استفاده منظم از این محصولات باعث تعادل بهتر چربی در پوست بینی می‌شود.
.jpg)
۲. استفاده منظم از ضدآفتاب
نور خورشید تأثیرات مخربی بر پوست دارد و یکی از این تأثیرات افزایش تولید چربی است. اشعه ماوراء بنفش خورشید آب پوست را تبخیر می‌کند و به همین دلیل پوست برای جبران این مشکل چربی بیشتری ترشح می‌کند. همچنین، قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض خورشید باعث بزرگ‌تر شدن غدد چربی می‌شود.
برای جلوگیری از این مشکل، استفاده منظم از کرم ضدآفتاب اهمیت زیادی دارد. ضدآفتاب‌هایی که دارای خاصیت غیرکومدون‌زا هستند مناسب‌ترند، زیرا این محصولات منافذ پوست را مسدود نمی‌کنند و از افزایش چربی پوست جلوگیری می‌کنند. به یاد داشته باشید که SPF ضدآفتاب شما باید حداقل ۳۰ باشد و آن را ۲۰ دقیقه قبل از قرار گرفتن در معرض نور خورشید استفاده کنید. همچنین برای اثربخشی بیشتر، هر دو ساعت یک‌بار باید ضدآفتاب را تجدید کنید.
۳. شست‌وشوی منظم صورت
یکی از راه‌های اساسی برای کنترل چربی بینی، شست‌وشوی منظم صورت است. اما باید توجه داشت که شست‌وشوی زیاد نیز می‌تواند نتیجه معکوس داشته باشد. به همین دلیل، شست‌وشوی صورت تنها ۲ بار در روز، یک بار صبح و یک بار قبل از خواب، توصیه می‌شود. با این کار چربی اضافی، آلودگی‌ها و مواد آرایشی از سطح پوست پاک می‌شود.
در هنگام شستن صورت، از آب گرم (نه داغ) استفاده کنید، زیرا آب داغ ممکن است چربی طبیعی پوست را از بین ببرد و پوست را تحریک به تولید چربی بیشتری کند. برای شست‌وشوی مناسب از شوینده‌های ملایم که مناسب پوست چرب یا مختلط هستند استفاده کنید. این شوینده‌ها پوست را تمیز می‌کنند بدون آنکه چربی طبیعی آن را به طور کامل از بین ببرند.
۴. لایه‌برداری منظم
لایه‌برداری منظم از پوست بینی می‌تواند به کاهش چربی اضافی کمک کند. با لایه‌برداری، سلول‌های مرده پوست از بین می‌روند و منافذ پوست بازتر و تمیزتر می‌شوند. این کار به تخلیه چربی زیر پوست و جلوگیری از تجمع آن در منافذ کمک می‌کند. برای این کار می‌توانید از محصولات لایه‌بردار ملایم استفاده کنید یا از اسکراب‌های خانگی مانند مخلوط شکر و عسل بهره ببرید. فقط مراقب باشید که لایه‌برداری بیش از حد می‌تواند پوست را خشک کرده و منجر به تولید بیشتر چربی شود.